پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی طراحی محیط زیست با عنوان رابطه باغهای ایرانی با باغهای شرق
چکیده :
قدم نهادن در باغهای ایرانی ما را به این اندیشه وا میدارد که چه رمز و رازی در پس ظاهر آراسته ی انها نهفته است که بعد از گذشت قرنها کهنه نمیگردد و همچنان با نگاهی جذاب ، انسان امروزی را به سوی خود دعوت میکنند . در انطباق با توصیف بهشت درقرآن کریم که آیاتی از جمال و جلال خداوندی است معماران مسلمان با عنایت به این توصیف ها به ساخت باغهایی دراین جهان فناناپذیر پرداخته اند تا جلوه ی از فناناپذیری و جاودانگی جهان ابدی و باغهای بهشتی باشد.
جنبه های تکنیکی باغسازی ایرانی در هویت بخشی به هنر منظر سازی مورد علاقه و استفاده ملل شرق قرار گرفته و منجر به خلق آثار بدیع و بی نظیری چون تاج محل گردیده است .
تجلی پردیس سازی ایران در آراء جهانگردان خارجی و مورخان ایرانی خاصه در دوران صفوی بازتابهای ویژه داشته است که میتواند نشان ازاهمیت والای معماری ایرانی دربازسازی تمثیلی باغ ایرانی از بهشت باشد.این نوشتار درابتدا ضمن معرفی پیشینه تمدن و فرهنگ ایران باستان، انتقال و نفوذ آن را به ممالک شرق ( هندوچین) از زوایایی گوناگونی چون هنر و راه ابریشم مورد بررسی قرار میدهد ، سپس با تجزیه و تحلیل عناصر باغ ایرانی و نظام معماری حاکم بر آن به تشریح و مقایسه کاخ هشت بهشت با تاج محل میپردازد . شایان ذکر است که در این مسیر علاوه براسناد موجود و تصاویر ،از توصیفات حهانگردان نیز بهره گرفته شده است .
نتایج این تحقیق نشان میدهد که درادوار مختلف تاریخ این گرایش وجود داشته است تا باغهایی احداث شود که با تعابیری که از بهشت آخرت مطرح میشده ، برابری کند و به عنوان کالبدی ترین هنر قابل انتقال به ملل دیگر، خودنمایی کنند. دراین راستا از بهره گیری پیشنه هنری و فرهنگی سرزمین دریغ نمیشود .
واژه های کلیدی :
باغهای ایرانی
باغهای شرق
فرهنگ و تمدن
هنر
معماری
راه ابریشم
جهانگردان خارجی
مقدمه
معماری ایرانی دارای ویژگی هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای جهان از ارزش و رمز و رازی مختص به خود برخوردار است این ویژگی چون طراجی متناسب به هندسه ای بدیع ، تناسباتی موزون، سازه ای دقیق و خلاقیت هایی نو و بالاخره تزئیناتی گوناگون که هریک در عین سادگی معرف شکوه معماری این سرزمین است .
هنر باغسازی یکی از کهن ترین هنرهای ایرانیان است که دارای سنت های ارزشمند و قدرتی معنوی است و به بهترین وجه به سمت شمالی ـ جنوبی جهت گیری میشود . شکل باغ در ایران از دیر باز تاکنون با طبیعت و میزان آسیب شناسی کامل داشته ، بنابراین از دیر باز باغ ها به شیوه های گوناگون ساخته شده است .
با روی اوردن ایرانیان به دین اسلام ، جهان بینی اسلامی باعث ترویج باغسازی ایرانی در تمام نقاط ایران شد . لذا ایرانیان بهشتی را دراین عالم طرح کردند که با خصوصیات این دنیا مطابقت دارد اما تصویری از اخرت را تداعی میکند و بالاخره میتوان اذعان داشت که باغ ایرانی مزین به نظم و تناسب ، برخوردار از حرمت و محرمیت ، منزه از بیهودگی و افراط و تفریط ، مساعد با قناعت و صرفه جویی و مجهز به پایداری است .
فرهنگ ایرانی ،انسان را جدا از طبیعت نمیداند بلکه او را همراه با سایر عناصر طبیعت و جزء لاینفک آن و دل سپردن به طبیعت و استفاده از مناظر طبیعی را علاوه براینکه پی بردن به آیات و نشانه های خدامی بیند، موجب حظ بصر و نشاط روان آدمی میداند . ازاین رو معماری و هنر ایران به شدت طبیعت گرا است . این اصل در باغ ایرانی سبب به وجود آمدن فضاهای نیمه باز مانند ایران و کوشک شده است .
فهرست مطالب:
چکیده........................................................................................................................................1 مقدمه.........................................................................................................................................2
فصل اول: 1ـ تمدن و فرهنگ ایران باستان
1 _ 1 _ از اسلام تا صفویه.......................................................................................................8
1ـ1ـ1ـ معماری..................................................................................................................10
1 ـ 2 ـ دوره مغول و تیموریان..................................................................................................12
1ـ2ـ1ـ معماری............................................................................................................12
1ـ2ـ2ـ آثار و ابنیه دوره مغول و تیموریان ...................................................................17
1 ـ 3 مشخصات هنر ایرانی..................................................................................................18
1ـ3ـ1ـ تخت جمشید ، کهن ترین اثر معماری خاور دور ............................................20
1 ـ3ـ2ـ پیکر تراشی....................................................................................................22
1ـ3ـ3ـ صنابع دستی......................................................................................................23
1 ـ4 درآمیختگی هنر ایرانی....................................................................................................24
فصل دوم : 2 _ جستاری در فرهنگ هند
2 ـ 1_ هندوستان..................................................................................................................26
2ـ1ـ1 وضعیت تاریخی و اجتماعی..............................................................................26
2ـ1ـ2ـ وضعیت اقتصادی..............................................................................................28
2ـ1ـ3ـ تمدن هند باستان...................................................................................................29
2ـ1ـ4ـ مناسبات تاریخی بین ایران و هند..........................................................................29
2 ـ 2ـ روابط اقتصادی ایران و هند........................................................................................30
2 ـ 3ـ زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند...........................................................................31
2 ـ 4ـ جلوه هایی از هنر ایران و هند.....................................................................................33
2ـ4ـ1ـ معماری.............................................................................................................33
2 ـ 5ـ نخستین دوران هنر هند................................................................................................34
2ـ5ـ1ـ معماری و پیکر تراشی آغازین..........................................................................37
2 ـ6ـ معیار زیبا شناختی درهنر باغسازی تیموریان هند..........................................................38
فصل سوم: 3ـ چین و درآمیختگی هنر ایرانی با آن
3 ـ1 ـ چین.............................................................................................................................39
3 ـ 2ـ هنر چین......................................................................................................................41
3ـ2ـ1ـ دوره شانگ........................................................................................................42
3 ـ 3ـ روابط میان چین و خاور نزدیک..................................................................................45
3ـ3ـ1ـ پیشینیه تاریخی..................................................................................................49
3ـ3ـ2ـ از صدر اسلام تا دوره مغولان...........................................................................49
3ـ3ـ3- از هجوم مغولان تا دوره شاه عباس اول ..........................................................50
3ـ3ـ4ـ دوره تیموری.....................................................................................................53
3 ـ 4ـ اشتراکات هنرایرانی و اسلامی با هنر شرقی ................................................................54
3 ـ 5ـ هنر باغسازی چینی ( معماری باغستانی) ....................................................................58
3ـ5ـ1ـ معماری.............................................................................................................59
فصل چهارم: 4ـ راه ابریشم
4 ـ 1ـ تاریخچه راه ابریشم.....................................................................................................62
4 ـ 2ـ ایران و راه ابریشم........................................................................................................64
4 ـ 3ـ انتقال فرهنگ در راه ابریشم.........................................................................................67
4ـ3ـ1ـ آیین ها و ادیان..................................................................................................67
4ـ3ـ2ـ هنر ، صنعت و فن آوری...................................................................................71
4ـ3ـ3ـ زبان و ادب و دانش..........................................................................................72
4 ـ 4ـ عاقبت راه ابریشم.........................................................................................................74
4 ـ 5ـ پیگفتار........................................................................................................................74
فصل پنجم : 5ـ بررسی کالبدی باغ ایرانی
5 ـ 1ـ سرچشمه ها.................................................................................................................76
5 ـ 2ـ پایه های معین باغ........................................................................................................80
5 ـ 3ـ تاریخچه باغ ایرانی......................................................................................................81
5 ـ 4ـتاثیر باغسازی ایران بر سایر ملل...................................................................................86
5 ـ 5ـ برخی عناصر گونه شناختی معماری باغ......................................................................87
5 ـ 6 ـ تعاریف باغ و باغ ایرانی............................................................................................88
5ـ6ـ1ـ باغ ایرانی چیست؟...........................................................................................88
5 ـ 7ـ عناصر باغ ایرانی..........................................................................................................91
5ـ7ـ1ـ عناصر اصلی....................................................................................................92
5ـ7ـ2ـ عناصر فرعی.....................................................................................................98
فصل ششم : 6 _ نماد شناسی سبز در باغ ایرانی
6ـ1ـ گیاهان در باغ ایرانی.....................................................................................................100
6ـ1ـ1ـ درختان...........................................................................................................101
6ـ1ـ2ـ بوته‌ها............................................................................................................103
6ـ1ـ3 گلهای تزئینی...................................................................................................104
6 ـ 2 ـ آب در باغ ایرانی......................................................................................................106
6ـ2ـ1ـ نهرهای بهشتی...............................................................................................109
6 ـ 3 ـ سبک و معماری باغ ایرانی.......................................................................................110
6ـ3ـ1ـ چهار باغ درارشادالزراعه................................................................................111
6 ـ 4 ـ هندسه حاکم بر باغ ایرانی........................................................................................112
6ـ4ـ1ـ گستردگی دید...............................................................................................113
6ـ4ـ2ـ محورهای آب...............................................................................................113
6ـ4ـ3ـ هندسه مستطیلی...........................................................................................114
6ـ4ـ4ـ تقارن............................................................................................................114
6ـ4ـ5ـ مرکزیت........................................................................................................114
6 ـ 5 ـ دیدگاه جهانگردان درباره باغهای ایرانی...................................................................114
فصل هفتم:7 _ مقایسه کاخ هشت بهشت با تاج محل
7 ـ 1ـ هشت بهشت............................................................................................................118
7ـ 1 ـ1 دیدگاه جهانگردان درباره هشت بهشت .....................................................120
7 ـ 2 ـ هشت بهشت و ساختار نظام فضایی معماری ایرانی...................................123
7ـ 2 ـ1ـ مرکز گرایی در هشت بهشت.....................................................................125
7 ـ 3ـ تاج محل....................................................................................................................126
7ـ3ـ1ـتاریخچه.......................................................................................................126
7ـ3ـ2ـ ساختار و اصول حاکم بر تاج محل.............................................................128
7ـ3ـ3ـ تزئینات........................................................................................................131
7ـ3ـ4ـ معمار تاج محل...........................................................................................132
فصل هشتم : 8 _ جمع بندی نتایج و ارائه پیشنهادات
8ـ1ـ جمع بندی نتایج...........................................................................................................133
8ـ2ـ ارائه پیشنهادات............................................................................................................136
فهرست اشکال:
(شکل 0_1)؛ باغ فرمانیه در تهران،مأخذ: باغ ایرانی ،خوانساری ........................................................................1
(شکل 0_2)؛ تکه ای از فرش متعلق به قرن 19 باطرح باغ ایرانی از منطقه ملایر،مأخذ:
باغ ایرانی,خوانساری ..............................................................................................................................5
(شکل 0_3)؛پارچه ابریشمی ایرانی, قرن 17 میلادی ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری .................................................6
(شکل 1_1(؛ مجموعه ای از آثار تمدن و فرهنگ ،مأخذ: تاثیر فرهنگ و تمدن ایران در جهان, قدیانی......................7
(شکل 1_2)؛ مفرغ های لرستان قرن 7 تا 9 ق.م ,مأخذ: تاریخ هنر , جنسن..........................................................8
(شکل 1_3)؛ صنایع دستی عهد ساسانی , مأخذ: تاریخ هنر , جنسن....................................................................8
(شکل 1_4)؛ نمودار و نقشه ایران بعد از اسلام ، مأخذ : تاریخ هنر ایران ,محمدی................................................9
(شکل 1_5)؛کاشیکاریهای دوره مغول همراه با کاشیکاری مسجد کبود تبریز ، مأخذ :
باغ ایرانی , موزه هنرهای معاصر..................................................................................................................14
(شکل 1_6)؛ سر در گنبد غفاریه،مأخذ: تاریخ هنر، جنسن ...............................................................................17
(شکل 1_7)؛ گنبد سلطانیه، مأخذ: تاریخ هنر , جنسن....................................................................................17
(شکل 1-12)؛یک ستون از سر انسان در تخت جمشید در قرن 5 ق.م، یک سرستون به شکل گاو نر از تالار بار
عام کاخ اردشیر دوم در شوش و سال 375 ق.م،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر ...................................................22
(شکل 1-13)؛جزیی از پلکان تالار بار عام شاهی تخت جمشید،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.......................23
(شکل1-14)؛دسته تنگ به شکل بز کوهی بالدار در سده4 تا 5 ق.م،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر....................23
(شکل1-15)؛دیگ آیینی مفرغی از لرستان در سده 8 ق.م، مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...............................24
(شکل 2_1)؛موقعیت هندوستان درنقشه،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................26
(شکل 2_2)؛ مزار تاج محل درهندوستان،مأخذ: باغ ایرانی ,خوانساری.............................................................28
(شکل 2-3)؛ نقاشی از کلیله و دمنه در کتابخانه استانبول,قرن 8 هجری،مأخذ:تاریخ هنر ایران,محمدی......................32
(شکل 2_4)؛مسجدجامع دهلی ،مأخذ:تاریخ هنر ایران ،هنرهندواسلامی,هالاید....................................................34
(شکل 3_1)؛ موقعیت چین در نقشه،مأخذ :هنر در گذر زمان, هلن گاردنر.........................................................40
(شکل3-2)؛مفرغ اژدها در سلسله جو ,قرن 3-6 ق.م در موزه بروکسل ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...........41
(شکل 3-3)؛دوره ها و سلسله های چین ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر....................................................42
(شکل 3-4)؛مفرغ های سلسله شانگ ،مأخذ : هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.......................................................43
ایرانی,خوانساری.......................................................................................................................................53
(شکل 3-15)؛نقاشیهای چینی از منظره در سلسله یوان ،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...................................56
(شکل 5-2)؛باغهای معلق بابل ،مأخذ:طراحی باغ ,روحانی. ...........................................................................79
(شکل 5-5)؛مقبره کوروش کبیر در پاسارگاد در سال 530 ق.م،مأخذ:باغ ایرانی,خوانساری ....................................85
(شکل 5-6)؛نقاشی یک چهار باغ در کتاب حالنامه مربوط به قرن17،مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.............................87
(شکل 5-8)؛ باغ فین کاشان،مأخذ:باغ ایرانی ,خوانساری..................................................................................91
(شکل 5-9)؛نقشه باغ فین کاشان،مأخذ:باغ ایرانی,خوانساری ...........................................................................92
(شکل 5-10)؛ نمایی از باغ مستوفی در تهران ، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.........................................................94
(شکل 5-11)؛منظره ویرانه های عمارت کلاه فرنگی باغ شاهزاده کرمان،مأخذ:باغ ایرانی , خوانساری.......................96
(شکل 5-12)؛ چهار نحوه قرارگیری کوشک در محوطه باغ ایرانی ،مأخذ: باغ ایرانی, نعیما.....................................97
(شکل 6-1)؛ فرم قرار گرفتن درختان در باغ ایرانی ،مأخذ: باغ ایرانی,نعیما.........................................103
(شکل 6-2 )؛ نقاشی هایی از گلهای گوناگون باغ ایرانی ، مأخذ: باغ ایرانی, خوانسار..........................................105
(شکل 6-3)؛نقشه منشاساخت قنات در نواحی شمال شرقی ایران، مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری...........................106
(شکل 6-4)؛منظره هوایی یک قنات در زمینهای نواحی یزد،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری......................................107
(شکل 6-5)؛مقطع طولی یک قنات از کوه،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری.............................................................107
(شکل 6-6)؛گردشگاه کناری قسمت غربی باغ فین کاشان، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.......................................108
(شکل 6-7) ؛کانالهای آبیاری پاسارگاد در دوره هخامنشی، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.......................................108
(شکل 6-8)؛فواره های آب باغ فین کاشان،مأخذ: باغ ایرانی, نعیما....................................................................109
(شکل 6-9)؛نمای اصلی باغ ارم در شیراز،مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری..............................................................110
(شکل 6-10)؛نقشه ای از چهار باغ معمولی طبق شرح کتاب ارشاد الزراعه، مأخذ: باغ ایرانی ,خوانساری................112
(شکل 7-1)؛نمایی ازعمارت هشت بهشت در اصفهان،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری............................................119
(شکل 7-2)؛نمایی از ورودی کاخ هشت بهشت ،مأخذ:باغهای ایران,نعیما.........................................................119
(شکل 7-3)؛دیوارنگارهای دیوارهای متعدد کاخ هشت بهشت ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری................................120
ایران,نعیما...............................................................................................................................................123
(شکل 7-7)؛نمایی از کاخ هشت بهشت در اصفهان ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما....................................................124
(شکل 7-8)؛مقطع کاخ هشت بهشت در اصفهان ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما........................................................124
(شکل 7-9)؛نقشه کاخ هشت بهشت در اصفهان،مأخذ:باغهای ایران,نعیما..........................................................125
، مأخذ: باغ ایرانی حکمت کهن,منظر جدید,موزه هنرهای معاصر......................................................126
(شکل 7-11)؛نمایی از عمارت تاج محل در آگرای هندوستان ، مأخذ: باغهای ایران, نعیما...................................127
(شکل 7-12)؛نمایی از عمارت تاج محل در هندوستان، مأخذ: باغهای ایران, نعیما..............................................129
(شکل 7-13)؛مقطع طولی عمارت مزار-تاج محل در هندوستان، مأخذ: باغهای ایران,نعیما...................................129
(شکل 7-14)؛عرصه های متوالی تاج محل در هندوستان ، مأخذ: باغهای ایران,نعیما...........................................130
(شکل 7-15)؛پلان مجموعه مزار تاج محل در آگرای هندوستان ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری..............................131
(شکل 7-16)؛اصل مرکزیت در عرصه های تاج محل ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما.................................................131
دانلود طرح توجیهی پوشال کولر